O żubrach

Rozród

U większości samic pierwsze wycielenie jest notowane w czwartym roku życia, ale część samic (około 10%) cieli się wcześniej, w wieku 3 lat. Samce zaczynają dojrzewać w trzecim roku życia (wyjątkowo wcześniej), wszystkie byki w wieku 4 lat są już dojrzałe płciowo, ale w wolno żyjących populacjach młode samce rzadko biorą udział w rozrodzie z przyczyn behawioralnych. W stadach w niewoli dobór samca do krycia zależy od decyzji hodowcy, a na wolności najczęściej samce w pełni rozwinięte fizycznie, w wieku 6–12 lat, biorą udział w rozrodzie. Młodsze i starsze byki ustępują samcom silniejszym. Rozród u żubrów jest zjawiskiem sezonowym, a jego szczyt przypada na sierpień–wrzesień. Niemniej u tego gatunku zauważalne jest rozchwianie sezonowości i występowanie rui poza wymienionymi miesiącami, głównie w hodowli zamkniętej. Ciąża trwa średnio 264 dni (od 260 do 270), więc cielęta zazwyczaj rodzą się w maju–czerwcu. Żubrzyca rodzi jedno cielę. W Księdze Rodowodowej odnotowano zaledwie 3 przypadki bliźniąt na ponad 6500 urodzeń. Teoretycznie samica mogłaby cielić się co roku przez cały okres rozrodczy od wieku 4 do 20 lat. Takie krowy są wyjątkiem potwierdzającym regułę. W niewoli samica cieli się średnio dwa razy na trzy lata, czyli plenność stada wynosi około 65%. W wolno żyjących populacjach żubrzyca rodzi cielę średnio co drugi rok. Jeśli krowa straci cielę (poroni lub cielę padnie), to często w następnym roku jest niepłodna. Naturalna śmiertelność cieląt żubrów jest bardzo mała w porównaniu z innymi dużymi dzikimi kopytnymi. Proporcja samic do samców przy urodzeniu w cyklach wieloletnich nie odbiega od stosunku 1:1, przy dużych wahaniach w poszczególnych latach. Aktywność samców podczas sezonu rozrodczego nasila się i czasami obserwuje się wtedy zachowania agresywne skierowane przeciw innym bykom, a nawet cielętom czy ludziom, jeśli samce są przez nich niepokojone. Często się zdarza, że samce w tym okresie niszczą ogrodzenia i walczą ze sobą. Samce asystują krowie w rui przez kilka dni. Często obwąchują samicę i głośno chruczą. Kopulacja powtarzana jest 2- lub 3-krotnie w ciągu właściwego dnia rui. Samica cieli się najczęściej nocą lub wcześnie rano, a przed wycieleniem opuszcza stado i po kilku dniach powraca do stada z cielęciem.