O żubrach

Związki socjalne i aktywność

Żubr jest zwierzęciem stadnym. Dorosłe krowy, cielęta oraz młodzież obu płci tworzą grupy mieszane. Przewodnikiem takiej grupy jest starsza, doświadczona krowa. W sezonie wegetacyjnym grupy mieszane składają się z kilkunastu zwierząt, w zimie tworzą się większe ugrupowania w miejscach dokarmiania. Skład grup mieszanych jest zmienny, podczas spotkań część zwierząt przechodzi do innej grupy, głównie młode samce. Młode, dojrzałe płciowo samce, w wieku 4–6 lat, tworzą niewielkie grupy kawalerskie, a starsze byki raczej bytują samotnie lub w parach. W ciągu doby żubry dzielą czas na żerowanie, odpoczynek połączony z przeżuwaniem i ruch. Ta ostatnia aktywność związana jest z dostępnością żeru, więc zimą, gdy są dokarmiane, znacznie mniej czasu poświęcają na ruch. Wysoka pokrywa śnieżna i niskie temperatury również ograniczają ruchliwość żubrów podczas zimy. Żubry są zwierzętami powolnymi, ale mogą na krótkich dystansach galopować. Spłoszone przebiegają kawałek i zatrzymują się. Zwykle zachowują dystans do człowieka, większy w lecie niż zimą. Czas trwania poszczególnych faz aktywności zależy od temperatury i wilgotności powietrza w danym dniu. W dni upalne więcej czasu żubry przeznaczają na odpoczynek, a żerują jedynie rano i wieczorem. W dni chłodniejsze żerowanie jest rozłożone w ciągu całego dnia i przedzielane odpoczynkiem i okresami aktywności. Najbardziej ulubionymi porami przeznaczonymi na pobieranie pokarmu jest czas tuż po wschodzie słońca i tuż przed jego zachodem. Żubry żerują w ruchu, podczas żerowania stado jest rozproszone, poszczególne zwierzęta stoją od siebie w oddaleniu kilku metrów. Każdego dnia stado przemieszcza się na większe lub mniejsze odległości, zależnie od warunków pokarmowych i pogodowych. Pokonuje ono od 2 do 14 km dziennie, średnio 7,5 km. Mieszana grupa rzadko wędruje po drogach leśnych, w przeciwieństwie do pojedynczych byków. Optymalnym środowiskiem życia żubrów w całym sezonie wegetacyjnym są lasy liściaste i mieszane, na drugim miejscu są użytkowane olsy (jesionowe i właściwe), a sezonowo w okresie lata żubry wykorzystują też, chociaż w mniejszym stopniu, lasy iglaste, głównie bory mieszane. Natomiast zimą częściej użytkują drzewostany iglaste. Ponieważ główny pokarm żubrów stanowią rośliny runa leśnego, najchętniej żerują w starszych drzewostanach, rzadziej w młodnikach. Na obszarach z dużą powierzchnią terenów otwartych żubry mogą wykorzystywać łąki i polany śródleśne w prawie równym stopniu jak las. Źródłem wody pitnej dla żubrów są małe rzeki, naturalne strumienie, i oczka wodne. Nie muszą one pić codziennie, szczególnie w dni deszczowe nie jest im potrzebne dodatkowe źródło wody. Podczas odpoczynku żubry leżą na mostku, rzadko na boku z wyprostowanymi nogami. Rzadko też odpoczywają, stojąc. Bardzo lubią odpoczywać na wzniesieniach, miejscach odkrytych, i w takich partiach lasu, w których owady są mniej dokuczliwe. Zachowanie agresywne wśród krów są rzadkie, częściej obserwowane jest ono u byków, zwykle w czasie rui w stosunku do innych samców. Niemniej wśród młodych samców często obserwuje się wzajemne „przepychanie” będące jakby imitacją walk dorosłych byków. Zwykle przed lub po odpoczynku żubry lubią ocierać się o pnie drzew, gałęzie leżących drzew czy wykroty. Ocieranie się nasila się latem, gdy owady są szczególnie dokuczliwe. Dorosłe osobniki często tarzają się, aby pobyć się owadów, a u byków tarzanie się towarzyszy zachowaniom seksualnym. Do tarzania żubry wybierają odkryte, piaszczyste miejsca. Podczas tarzania się nie przewracają się przez grzbiet, więc muszą wstać, aby tarzać się z drugiej strony. Stado żubrów zwykle reaguje ucieczką na pojawienie się człowieka i zachowuje odpowiedni dystans. Przestraszone stado ucieka, galopując ponad 100 metrów, potem staje i zbija się ciasno. Zdecydowanie bardziej agresywną postawę mogą przyjmować krowy z małymi cielętami, gdy są niepokojone przez ludzi. Szczególnie byki w okresie rui krów mogą reagować na obecność człowieka atakiem. Żubry łatwo przyzwyczajają się do widoku pojazdów, na przykład samochodów czy ciągników.